Misleidende plaatjes

  
 
1.  Perspectief: een handig hulpmiddel
Je kent ze wel; de reclames van afwasmiddelen waarbij de hoeveelheid borden die door één miniscuul kneepje van het ene middel (DREFT of zo) vergeleken wordt met de hoeveel borden die een ander anoniem middel, (Meestal middel X).
Stel dat Dreft 14 "eenheden" afwast, en afwasmiddel X 6 "eenheden". Dan kunnen de reclamejongens natuurlijk gewoon zeggen dat Dreft van de 20 borden 70% afwast, en middel X 30%.
Nog spectaculairder is het misschien dat Dreft 133% meer afwast dan X  (8 meer van de 6). Maar waarom zouden we de hulp niet inroepen van perspectief?
Hiernaast staan de borden van Dreft en de borden van X op een lange tafel keurig gerangschikt. Maar de extra borden staan wel vooraan, en lijken daardoor veel groter dan al die kleine bordjes achteraan.
Het verschil lijkt daardoor veel spectaculairder.

Stel je maar eens voor wat er zou gebeuren als deze tafel vanaf de andere kant gefotografeerd was!
Dat zou er uitzien als hieronder rechts. Een stuk minder spectaculairder dan links, vind je niet?
2.  "Verfraaiing" van plaatjes
Stel je hebt een reisbureau, en het gaat eigenlijk helemaal niet zo goed. De boekingen voor wintersportvakanties zijn aardig aan het teruglopen, getuige het volgende grafiekje hiernaast dat de boekhouder je voorschotelt. Een aardige daling, nietwaar?
Maar om je personeel te motiveren kun je natuurlijk niet met zo'n depressief grafiekje aankomen, dat spreekt voor zich.
Je besluit daarom de miniscule toename van het afgelopen jaar dramatisch te gaan gebruiken, en huurt een reclamejongen in die in no-time het volgende positieve en vrolijke grafiekje produceert. Met precies hetzelfde cijfermateriaal natuurlijk, je wilt de boel niet bedonderen!

De kop erbij is natuurlijk iets als ""WINTERSPORT IN DE LIFT", dat spreekt voor zich.....

3.  Dimensies veranderen
Een goeie truc is ook, om iets wat gemeten is, om te rekenen in een lengte, maar er dan een plaatje bij te maken dat een oppervlakte of een inhoud suggereert:
Neem het plaatje van de vis hiernaast.
De visverwerkende industrie wil duidelijk maken hoe zwaar ze het hebben.
Nou zijn de kosten ongeveer gelijk aan de belasting en ook aan de winst.
Ze hebben daarom een vis in drie gelijke (dat wil zeggen even brede) stroken verdeeld. Dat is eerlijk toch?

Maar ja, het plaatje suggereert nu toch dat het grootste deel van het geld van de visverwerkers naar de belasting gaat, en dat ze maar bedroevend weinig winst maken.
Dat komt omdat de breedtes van de stroken wel gelijk zijn, maar de oppervlakte van de vis erin absoluut niet! En die oppervlakte is wat wij onschuldige lezers onbewust zien.
Het kan nog sterker: van één naar drie dimensies!

De gemeente Rotterdam wil graag laten zien dat de grootte van de haven (het aantaal kg goederen dat verwerkt is) de afgelopen 50 jaar verdubbeld is. En dat doen ze door een twee plaatjes van een schip te laten zien waarvan alle afmetingen dubbel zo groot zijn geworden:
"Niks aan de hand, puur eerlijk beeld van de werkelijkheid," zeggen de reclamejongens van Rotterdam tegen ons. We kunnen ze voor een rechter misschien inderdaad niet aanklagen, maar toch: als je alle afmetingen van een figuur dubbel zo groot maakt, dan wordt de inhoud 8 keer zo groot. En met hoeveelheid goederen die verwerkt worden associëren wij nou eenmaal de inhoud van een schip!
Een wiskundig correct plaatje moet de afmetingen niet dubbel zo groot maken, maar 1,26 keer zo groot! Dan verdubbelt de inhoud namelijk. Maar ja, zo'n eerlijk plaatje ziet er zó uit:
En dat is natuurlijk lang niet zo spectaculair als de groei in het plaatje erboven.
Maar wél eerlijker.......