CONSTRUCTIES
Hét werk over constructies is zonder enige twijfel de
Elementen van Euclides. Vooral geliefd om de strenge axiomatische
wiskundige opbouw. Wiskunde zoals wiskunde zou moeten zijn....
Het bestaat uit maar liefst dertien delen, met in elk deel een
aantal proposities.
In het eerste deel begint Euclides met een aantal definities
(cirkel, lijn, hoek, rechte hoek enz.) en vervolgt daarna met 5
postulaten:
1. |
Het is mogelijk een
rechte lijn van enig punt naar enig ander punt te
construeren. |
2. |
Het is mogelijk een
lijnstuk continu in een gegeven rechte lijn te construeren |
3. |
Het is mogelijk een
cirkel te construeren met gegeven middelpunt en straal. |
4. |
Alle rechte hoeken zijn
gelijk aan elkaar. |
5.
|
Als een lijn twee rechte
lijnen snijdt zó, dat de binnenhoeken aan één kant
samen kleiner zijn dan twee rechte hoeken, dan zullen die
twee lijnen elkaar aan die kant uiteindelijk snijden. |
|
Euclides
|
Het beroemde vijfde postulaat kan ook zó gegeven worden:
5. "Door punt P niet op lijn l is er één lijn in
het vlak van P en l die l niet snijdt"
Daarna volgen de proposities die
netjes stap voor stap afgeleid worden uit de postulaten.
Voor constructies mocht je een passer en een liniaal (zonder
merktekens) gebruiken. Maar het was wel een aparte passer: zodra
je hem van het papier haalde klapten de poten in elkaar! Je kon
hem dus niet gebruiken om afstanden over te brengen.
In proposities 1 tot en met 3 van boek I lost Euclides dat
probleem trouwens meteen op.
Passer en liniaal: elk voor zich een nogal saai apparaatje waar
je niet veel mee kunt. Maar samen kunnen zij iets prachtigs
bereiken! |
Hier volgen een aantal proposities die met construeren te maken
hebben.
Voor de volledige Elementen met uitgebreide toelichting is dit een
uitstekend adres:
Ik pik er een aantal uit die helpen bij het construeren. Daarna volgen nog wat moeilijkere en andere constructies.
(De blauwen zijn nog niet af)
Basisconstructies
uit de Elementen |
|
afstand
overbrengen (I - 1,2,3)
bissectrice (I - 9)
midden en middelloodlijn (I - 10,11)
loodlijn (I - 12)
driehoek
en hoek verplaatsen
een lijn evenwijdig aan een andere lijn (I -
22,23,31) |
Andere constructies
met passer en liniaal |
|
x2
en Öx
De
gulden snede f (0,61803...) en F(1,61803...)
vijfhoek
(3 stuks)
10-hoek, 12-hoek, 24-hoek en nog
veel meer
17-hoek
Een lijnstuk in stukken delen
Vierkant met centrum A door B en
C
De straal van een bol!
Een cirkel in n stukken met
gelijke oppervlakte
De kortste verbinding |
Constructies met
andere "apparaten" |
|
ellips
rechte lijn !
(jawel,
ook die kan geconstrueerd worden)
lemniscaat
cycloïde
hyperbool
met (jawel!) LUCIFERS |
|
|
|
|